
آکنه یک مشکل پوستی شایع است که بیشتر در نوجوانی و جوانی دیده میشود، اما میتواند در هر سنی هم ایجاد شود. این مشکل وقتی به وجود میآید که منافذ پوست (که محل رویش مو و ترشح چربی هستند) بسته یا ملتهب شوند.
غدد چربی و نقش هورمونها
روی پوست ما غدد کوچکی وجود دارد که سبوم یا چربی طبیعی پوست را تولید میکنند. این چربی باعث نرمی و محافظت پوست میشود.
وقتی هورمونهای بدن (بهخصوص در دوران بلوغ) فعالتر میشوند، غدد چربی هم پرکار میشوند و چربی بیشتری تولید میکنند.
بسته شدن منافذ پوست
سلولهای مردهی پوست باید بهطور طبیعی از سطح پوست جدا شوند، اما گاهی این روند مختل میشود.
اگر این سلولهای مرده با چربی اضافه ترکیب شوند، منافذ پوست بسته میشود و کمیدون ایجاد میگردد:
کمدون باز → جوش سرسیاه
کمدون بسته → جوش سرسفید
فعالیت باکتریهای پوستی
روی پوست همهی ما باکتریهای طبیعی زندگی میکنند. یکی از این باکتریها به نام Cutibacterium acnes (قبلاً Propionibacterium acnes) در محیط بستهی منافذ مسدود شده شروع به رشد میکند. این باکتری چربی را تجزیه کرده و موادی تولید میکند که باعث التهاب میشود.
التهاب و تشکیل جوشهای قرمز یا چرکی
وقتی بدن متوجه فعالیت باکتریها میشود، سیستم ایمنی سلولهای دفاعی را به محل جوش میفرستد. این واکنش باعث قرمزی، تورم و گاهی چرکی شدن جوش میشود.
اگر التهاب شدید و طولانی شود، ممکن است بافت پوست آسیب ببیند و جای جوش (اسکار) باقی بماند.
چه عواملی آکنه را بدتر میکنند؟
تغییرات هورمونی (بلوغ، قاعدگی، بارداری)
رژیم غذایی با قند و چربی بالا
استرس و کمخوابی
استفاده از لوازم آرایشی یا کرمهای چرب و کمدونزا
فشار و اصطکاک روی پوست (مثل ماسک یا کلاه ایمنی)
آکنه بیماری «چرکین» یا «کثیفی پوست» نیست، بلکه ترکیبی از عوامل هورمونی، چربی پوست، سلولهای مرده و باکتریها باعثش میشوند. درمان آن باید متناسب با نوع و شدت آکنه انتخاب شود و گاهی نیاز به ترکیب چند روش درمانی دارد. مراجعه به متخصص پوست بهترین راه برای پیشگیری از تشدید و باقی ماندن جای جوش است.