کربوکسی‌تراپی روشی است که طی آن سلول‌های پوستی در معرض گاز دی‌اکسید کربن (CO₂) قرار می‌گیرند. این فرآیند منجر به ایجاد یک وضعیت فیزیولوژیک به نام هایپوکسی موضعی (کمبود اکسیژن نسبی) در بافت می‌شود. در پاسخ به این وضعیت، بدن با افزایش جریان خون و رساندن مقادیر بیشتری اکسیژن به ناحیه تحت درمان، سعی در جبران کمبود اکسیژن دارد. این پاسخ، باعث تحریک متابولیسم سلولی، بهبود عملکرد میتوکندری، و در نهایت تسریع بازسازی و نوسازی بافت پوست می‌شود.
لازم به ذکر است که کربوکسی‌تراپی در حوزه مراقبت‌های زیبایی و آرایشی، که معمولاً توسط تکنسین‌های پوست (بیوتیشن‌ها یا بیوتی‌تراپیست‌ها) در سالن‌های زیبایی یا اتاق‌های درمانی انجام می‌شود، با کربوکسی‌تراپی کلینیکی که تحت نظر پزشک و در محیط‌های پزشکی انجام می‌گیرد، تفاوت‌های اساسی دارد.
در نوع کلینیکی، گاز CO₂ به صورت مستقیم و از طریق تزریق به لایه‌های عمقی پوست وارد می‌شود، که این روش در رده‌ی درمان‌های تهاجمی قرار می‌گیرد و نیازمند تجهیزات پیشرفته و نظارت پزشکی است. در حالی که در نوع غیرتهاجمی آن (مانند محصولات ژل کربوکسی یا ماسک‌های CO₂)، انتقال گاز از طریق سطح پوست صورت می‌گیرد و عمدتاً برای اهداف مراقبتی و زیبایی روزمره کاربرد دارد.
مواد کربوکسی تراپی
1. ژل کربوکسی (CO₂ Gel)
- حاوی ترکیبات فعال تولیدکننده CO₂
- معمولاً حاوی:
- بیکربنات سدیم یا ترکیبات مشابه برای آزادسازی گاز CO₂
2. ماسک فعال‌کننده (Activator Sheet / CO2 Sheet Mask)
- ماسکی با ساختار سلولزی یا ژلی که با ژل واکنش می‌دهد
- کمک به نفوذ CO₂ به داخل پوست
3. کاردک یا اسپاتولا (اختیاری)
- برای پخش یکنواخت ژل روی پوست همچنین برای زدودن مواد از سطح پوست
4. دستکش بهداشتی
- رعایت بهداشت و جلوگیری از انتقال آلودگی
5. پد یا پنبه و تونر ملایم
- برای پاک‌سازی اولیه پوست قبل از درمان
6. کرم ضدآفتاب یا مرطوب‌کننده نهایی
- پس از اتمام درمان جهت محافظت از پوست
روش انجام کربوکسی
مرحله 1: آماده‌سازی پوست (Preparation)
- پاک‌سازی کامل پوست با شوینده ملایم (بدون اسید یا مواد محرک)
- استفاده از تونر بدون الکل
- خشک کردن کامل صورت با دستمال یا گاز استریل
مرحله 2: اعمال ژل کربوکسی (CO₂ Gel Application)
مقدار مناسبی از ژل CO₂ را روی نواحی مورد نظر (صورت، گردن یا بدن) پخش کنید. ه بار پمپ ژل کربوکسی را فشار دهید تا 30 میلی لیتر ژل از آن خارج شود و آن را در یک کاسه بریزید
استفاده از قلم مو برای پخش یکنواخت توصیه می‌شود. ا قلم مو لایه ضخیم و یکنواختی از ژل را روی صورت و گردن پخش کنید. برای ایمنی بیشتر بهتر است دور چشم ها و اطراف لب ها را با پد بپوشانید
مرحله 3: قرار دادن ماسک فعال‌کننده (CO₂ Sheet Mask)
- بلافاصله پس از اعمال ژل، ماسک فعال‌کننده مخصوص را روی پوست قرار دهید. شیت ماسک را روی صورت و گردن قرار دهید و به ملایمت ماساژ دهید تا هیچ هوایی زیر ماسک گیر نکرده باشد
- ماسک را کاملاً روی ژل فشار دهید تا تماس کامل بین ماسک و ژل برقرار شود و واکنش شیمیایی برای تولید CO₂ آغاز گردد.
- ممکن است احساس گرما، سوزن‌سوزن شدن یا فشار خفیف داشته باشید؛ این واکنش طبیعی است.
مرحله 4: زمان‌دهی (Activation Time)
اجازه دهید ماسک به مدت 20 تا 30 دقیقه روی پوست باقی بماند.
در این مدت، CO₂ به پوست نفوذ کرده و پاسخ‌های فیزیولوژیک مانند افزایش گردش خون و اکسیژن‌رسانی را تحریک می‌کند.
روی شیت ماسک حوله بگذارید تا گاز دی اکسید کربن تولید شده، به شکل کامل به داخل پوست نفوذ کند.به جای حوله می توانید گاز استریل روی شیت ماسک بگذارید و روی آن را باندپیجی کنید.
واکنش اسیدباز روی پوست مشتری انجام می شود و حباب های دی اکسید کربن تولید می شود
مرحله 5: برداشت ماسک و پاک‌سازی (Removal & Clean-up)
- پس از پایان زمان مکث، با استفاده از کاردک ژل ها را از پوست جدا کنید و باقی مانده را با پارچه آغشته به آب گرم بزدایید.
- باقی‌مانده ژل را با پد مرطوب یا گاز استریل پاک کنید.
- در صورت نیاز، می‌توانید صورت را با آب ولرم شست‌وشو دهید.
مرحله 6: مراقبت نهایی (Post-Treatment Care)
- استفاده از سرم آبرسان، مرطوب‌کننده سبک یا کرم التیام‌بخش بلافاصله پس از درمان: شیت ماسک التیام بخش بگذارید و با کاردک به خوبی روی پوست پخش کنید. ماسک التیام بخش به مدت 15 دقیقه روی پوست بماند. بعد از پانزده دقیقه ماسک را بزدایید و کرم ضدالتهاب روی پوست بزنید.
استفاده از ضدآفتاب با SPF 30 یا بالاتر در صورت خروج از منزل
- عدم استفاده از لایه‌بردارها، رتینول یا محصولات محرک تا 24 ساعت بعد
تعداد جلسات پیشنهادی :
بسته به نوع پوست و مشکل، ۴ تا ۸ جلسه متوالی
فاصله جلسات: هر ۷ تا ۱۰ روز
اثرات اولیه معمولاً از جلسه اول (درخشندگی و نرمی) قابل مشاهده است
اثرات بلندمدت شامل کاهش لک، روشن‌شدن پوست، کوچک‌شدن منافذ و جوان‌سازی
احتیاط ها :
حداقل ۳ روز پیش از انجام کربوکسی‌تراپی، از انجام هرگونه روش لایه‌برداری شیمیایی، فیزیکی یا آنزیمی (مانند استفاده از اسکراب‌ها، ماسک‌های پیلینگ، رتینول یا AHA/BHA) خودداری شود. پوست باید در وضعیت پایدار و بدون التهاب یا تحریک باشد تا از بروز حساسیت یا واکنش‌های ناخواسته جلوگیری گردد.
بررسی کامل سابقه حساسیت‌ها: پیش از آغاز درمان، حتماً سابقه حساسیت‌های پوستی یا آلرژیک (اعم از دارویی، خوراکی، گیاهی یا شیمیایی) به‌دقت بررسی شود. حتی موارد به ظاهر کم‌اهمیت مانند حساسیت به دمنوش‌ها، فلفل، یا ترکیبات گیاهی نیز باید در نظر گرفته شوند، چرا که برخی عصاره‌های گیاهی ممکن است در ترکیبات ژل یا ماسک موجود باشند.
در صورت وجود هرگونه سابقه آلرژی، تست حساسیت پوستی (Patch Test) روی بخش کوچکی از پوست ساعد یا پشت گوش حداقل 24 ساعت قبل از درمان توصیه می‌شود.
عدم اصلاح مو در روز درمان: توصیه می‌شود که فرد در روز انجام درمان از اصلاح (Shaving) یا اپیلاسیون ناحیه مورد نظر خودداری کند، به‌ویژه در مورد پوست صورت. اصلاح ممکن است سبب تحریک موقت اپیدرم، ایجاد ریزآسیب و افزایش احتمال سوزش یا التهاب در حین درمان گردد.
موارد منع :
- لیزر موهای زائد (Hair Removal Laser):
حداقل ۳ روز فاصله از جلسه لیزر ضروری است.
لیزر می‌تواند موجب التهاب، خشکی یا تحریک سطحی پوست شود؛ در نتیجه، انجام همزمان با کربوکسی‌تراپی ممکن است باعث تشدید واکنش‌های التهابی یا ناراحتی پوست گردد.
- میکرونیدلینگ (Microneedling):
نیاز به حداقل ۲ هفته فاصله زمانی دارد.
به دلیل ایجاد زخم‌های میکروسکوپی در اپیدرم، پوست در وضعیت بازسازی و ترمیم قرار دارد و انجام درمان‌های تحریک‌کننده مانند کربوکسی‌تراپی ممکن است منجر به التهاب شدید، سوزش یا حتی آسیب بافتی شود.
- لیزر ریموو (Laser Tattoo/Makeup Removal):
در ناحیه‌ای که تحت درمان با لیزر پاک‌سازی قرار گرفته، انجام کربوکسی‌تراپی تا زمان ترمیم کامل پوست توصیه نمی‌شود.
پوست ممکن است دچار تحریک، زخم سطحی یا التهاب پنهان باشد که در مواجهه با CO₂، واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی ایجاد کند.
- تزریق ژل (Filler Injection):
حداقل ۴ روز فاصله از تزریق توصیه می‌شود.
اگرچه این مدت برای تثبیت اولیه فیلر کافی است، در صورت وجود التهاب، کبودی یا ورم، درمان باید تا بهبود کامل به تعویق بیفتد.
- تزریق بوتاکس (Botulinum Toxin):
فاصله‌ای حداقل ۲ هفته‌ای باید رعایت شود.
بوتاکس، به‌ویژه در برخی افراد، می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک یا التهابی خفیف تا شدید شود. تحریک پوست در دوران تثبیت اثر بوتاکس ممکن است بر پراکندگی غیرطبیعی ماده یا کاهش اثرگذاری آن تأثیر بگذارد.
- دوران بارداری و شیردهی:
انجام کربوکسی‌تراپی در دوران بارداری و شیردهی به‌دلیل کمبود شواهد علمی کافی در زمینه ایمنی این روش در این بازه‌ها، توصیه نمی‌شود.
هرچند این روش غیرتهاجمی است، اما تحریک سیستم گردش خون و پاسخ‌های متابولیکی پوست می‌تواند در برخی شرایط نامطلوب باشد.
کاربردها
جوان سازی پوست
رفع تیرگی های پوست
آکنه های غیرالتهابی
روش ایمن می باشد و دوره نقاهت ندارد.
چروک ها را کاهش می دهد
منافذ پوست را کوچک می کند
رطوبت پوست را افزایش می دهد
ملاحظات بعد از کربوکسی تراپی
آرایش تا 24 ساعت نکنند
ضدآفتاب رنگی تا 24 ساعت استفاده نشود
ترجیحا کربوکسی تراپی عصر انجام شود که نیاز به ضدآفتاب بی رنگ هم نباشد. زیرا بهتر است همان شب پوست شسته نشود یا با آب خالی شسته شود. اما اگر در طول روز کربوکسی تراپی انجام شود و مجبور به استفاده از ضدآفتاب باشیم باید پوست صورت شسته شود که این باعث کاهش عملکرد کربوکسی می شود
کاربردهای کربوکسی‌تراپی در درمان‌های پوستی
| مشکل پوستی | اثر کربوکسی‌تراپی |
| تیرگی دور چشم | افزایش گردش خون، کاهش گودی و شفافیت پوست |
| لک‌های سطحی (PIH ملاسما | روشن‌سازی تدریجی از طریق اکسیژن‌رسانی |
| کومدون و جوش‌های سرسیاه | نرم‌کردن کومدون‌ها و کاهش التهاب پس از تخلیه |
| اسکارهای سطحی و منافذ باز | بازسازی اپیدرم و تحریک ترمیم بافت |
| هایپرکراتوز | نرمی لایه شاخی و کمک به کاهش زبری سطح پوست |
| پوست کدر و خسته | اکسیژن‌رسانی، افزایش درخشش طبیعی پوست |
هایپرکراتوز چیست و چگونه درمان می‌شود؟
هایپرکراتوز یعنی ضخیم‌شدن لایه شاخی پوست در اثر تجمع بیش از حد کراتین. این حالت باعث زبری، تیرگی و انسداد منافذ می‌شود.
کربوکسی‌تراپی با افزایش جریان خون و اکسیژن در این ناحیه، به کاهش چسبندگی سلول‌های مرده و نرمی بافت کمک می‌کند. در پوست‌های ضخیم، چرب یا شاخی‌شده، این درمان یک انتخاب عالی پیش از پیلینگ یا لایه‌برداری است.
کومدون (قبل و بعد از تخلیه)
قبل از تخلیه: نرم کردن پوست برای تخلیه راحت‌تر
بعد از تخلیه: کاهش التهاب، کمک به ترمیم، پیشگیری از لک
مناسب برای کومدون باز، بسته و پوست‌های مستعد جوش
لک و تیرگی
افزایش گردش خون و تخلیه لنفی باعث روشن شدن لک‌ها
بهبود تیرگی دور چشم
قابل ترکیب با مزو، اسیدتراپی و درمان‌های مکمل
درمان منافذ باز
بهبود بافت اپیدرم و بازسازی پوست
افزایش کلاژن‌سازی باعث کاهش اندازه منافذ
مناسب برای پوست‌های چرب یا مختلط
کربوکسی‌تراپی دور چشم
درمان تیرگی، گودی و خطوط سطحی
روش کاملاً ایمن (در صورت رعایت فاصله مناسب و احتیاط)
جلسات پیشنهادی: ۵ تا ۶ جلسه با فاصله ۷ تا ۱۰ روز
دستگاه‌های مجاز برای کربوکسی‌تراپی
ماسک‌های ژل و پودر فعال‌ساز CO₂
کیت‌های کربوکسی برندهای معتبر کره‌ای و فرانسوی
دستگاه‌های غیرتزریقی (ترکیب پودر و ژل) برای مصارف اسکین‌کر
دستگاه‌ها یا روش‌های ممنوع در کنار کربوکسی
لیزرهای قوی و حرارتی (ابلیتیو) بلافاصله قبل یا بعد
میکرونیدلینگ یا درمارولر همزمان
مکش قوی (مثل هیدروفیشیال با قدرت بالا)
لایه‌بردارهای شیمیایی قوی همزمان
ماسک‌های مناسب بعد از کربوکسی
ماسک ژلی آبرسان یا پارچه‌ای آرام‌بخش
ترکیبات پیشنهادی: آلوئه‌ورا، سنتلا، هیالورونیک اسید
بدون عطر، بدون الکل، بدون رتینول
سرم‌های مناسب بعد از کربوکسی
سرم آبرسان (هیالورونیک اسید)
سرم ضد التهاب (نیاسینامید، B5)
استفاده از سرم‌های مغذی با بافت سبک
خودداری از رتینول، AHA، BHA تا ۴۸ ساعت
تفاوت اسیدتراپی و کربوکسی‌تراپی
| ویژگی | اسیدتراپی | کربوکسی‌تراپی |
| هدف | لایه‌برداری | اکسیژن‌رسانی، بازسازی |
| التهاب و سوزش | معمولاً بالا | بسیار کم یا بدون سوزش |
| استفاده پس از تخلیه | ممنوع | مجاز |
| اثر روی لک | قوی‌تر در درمان لک | مؤثر در روشن‌سازی و رفع تیرگی |
| مراقبت بعد درمان | نیاز به ضدآفتاب شدید، پرهیز | مراقبت سبک‌تر |
ترکیب‌شناسی مواد کربوکسی‌تراپی
پودر: معمولاً شامل سدیم بیکربنات (عامل بازی) و اسید سیتریک (عامل اسیدی)
ژل: مواد مرطوب‌کننده پایه آبی حاوی آب، مرطوب‌کننده، مواد فعال‌کننده گاز
ترکیب پودر و ژل: تولید CO₂ روی پوست → افزایش اکسیژن در بافت
ترکیب‌شناسی محصولات کربوکسی‌تراپی
مواد آرام‌بخش (مانند گلیسرین، عصاره گیاهان)
محصول نهایی باید PH کنترل‌شده داشته باشد و از برندهای معتبر تهیه شود.
نکته: PH محصول نهایی باید کنترل‌شده و سازگار با پوست باشد
مقایسه کربوکسی‌تراپی با اسیدتراپی
| ویژگی | اسیدتراپی | کربوکسی‌تراپی |
| نوع اثر | لایه‌بردار | اکسیژن‌رسان و ترمیم‌کننده |
| میزان التهاب | متوسط تا زیاد | بسیار کم |
| مراقبت بعد درمان | شدید | سبک‌تر |
| استفاده برای دور چشم | ممنوع | مجاز |
| اثر روی پوست حساس | محدود | قابل استفاده با احتیاط |